Steenfabriek de Onderneming































Volgens het boek “Van Gerleviswert tot Garrelsweer” van Geert Vos is de fabriek in 1887 opgericht door Albert Sprenger samen met zijn broer Ernst Hendrik. Albert Sprenger woonde aan de ene kant van de fabriek en zijn broer en zijn gezin aan de andere kant.
Later vertrok Albert Sprenger naar Duitsland, woonde in Leer en was steenfabrikant in Bingum.
In 1928 kwam hij weer van Leer naar Ten Boer om in 1931 naar Eelderwolde te verhuizen.

In "Het nieuws van de dag" van 10 mei 1902 valt te lezen:
De bouw van eene steenfabriek te Winneweer (Gr.) voor de firma Gebr. Sprenger is gegund aan den laagsten inschrijver, voor 18939 gulden, P. Nieland te Wirdum.

Hinderwetvergunning: 1900-1909, Winneweer, Steenfabriek en toebehoren, E.H. & A. Sprenger

Nieuwsblad van het Noorden 11-10-1902















In de Winschoter Courant van 12 augustus 1904 stond het volgende bericht:

Maandag brak te Ten Post een werkstaking uit onder de arbeiders, werkzaam aan de steen- en draineerbuizenfabriek van de heeren E. en A. Sprenger te Winneweer. Men eischte dat een paar Friese arbeiders, tegen wien ze eenige grieven hadden, zouden worden ontslagen. De politie is ter plaatse aanwezig. Denzelfden nacht zijn bij den heer E. Sprenger, een bakker en nog anderen, die in de buurt der steenfabriek wonen, de ruiten ingeslagen; de politie is de daders op het spoor.

In oktober waren er weer problemen:

Nieuwsblad van het Noorden 28 oktober 1904



Nieuwsblad van het Noorden 9 september 1906



In 1908 zijn er weer problemen:

De courant 17 juni 1908



Hinderwetvergunning: 1910-1919, Winneweer, Steenfabriek, A. & E.H. Sprenger

Telefoonboek 1915, onder Ten Post
2 Sprenger, Gebrs. A. & E.H., Steen- en buizenfabrikanten, Damsterdiep

Nieuwsblad van het Noorden 12 mei 1915













In februari 1916 vraagt de Steenfabriek SPRENGER in het Nieuwsblad van het Noorden om 3 à 4 Metselaars.

















Nieuwsblad van het Noorden 20-09-1916








De nieuwe courant 05-01-1917
















In 1917 wordt de Firma een Vennootschap: "Vereenigde Steen- en Buizenfabrieken". Albert Sprenger is niet langer betrokken en G.B. Eikendal wordt in zijn plaats mededirecteur.

De fabriek werd een N.V. en groeide uit tot een heel imperium.
De Duitse invloed was aanwezig zoals bij veel Steenfabrieken in de provincie Groningen.
De vader van Albert en Ernst was een echte Lipper brandmeester.

Hinderwetvergunning: 1920-1929, Winneweer, Steen- en buizenfabriek, E. & H. Sprenger

In 1926 overleed E.H. Sprenger.

Nieuwsblad van het Noorden 20-09-1929









In 1931 verandert de bedrijfsnaam weer:
Nieuwsblad van het Noorden 12-06-1931






In 1937 wordt de heer H. Sprenger persoonlijk failliet verklaard.

In januari worden de steenfabrieken Bedum en Winneweer te koop aangeboden, incl. twee flinke arbeiderswoningen bij de fabriek in Winneweer.

De omschrijving van de fabriek in Winneweer geeft veel informatie:

    De in 1902 te Winneweer aan Rijksweg en het Damsterdiep geheel nieuw gebouwde STEENFABRIEK, genaamd: "De Onderneming", met loodsen, droogschuren, machines, kipkarren, groot terrein a. den weg, 2 directeurswoningen, zeer keurig onderhouden; alles samen groot ong. 3,5 H.A. met recht van afgraving tichelklei op achterliggend land, w.o. sporen gelegd zijn.
    De over is in 1915 gebouwd als zigzag-oven, bevattende 16 kamers met inhoud van 12000 steenen en 2 met 6000 steenen ieder.
Voor steenpersen motor electr. van 35 p.k. met drijfriemen, riemen etc.
    De fabriek is geheel gereed voor de fabricage van steenen en is geheel compleet

Hoe de verkoop verlopen is weten we niet. De naam is in ieder geval niet opnieuw gewijzigd:

Nieuwsblad van het Noorden 27-05-1940





In 1965 wordt de "N.V. Steenfabriek Bedum en Winneweer, v.h. E.H. Sprenger" ontbonden in verband met samenvoeging met de N.V. Ver. Steen-, Pannen-, en Draineerbuizenfabrieken te Groningen.

In 1970 heeft de fabriek in brand gestaan, hij is toen herbouwd en heel snel weer opgestart.






















De steenfabriek in Winneweer behoorde later tot de N.V. Verenigde Steenfabrieken in Groningen. Er werden hoofdzakelijk holle stenen voor vloeren en drainagebuizen gemaakt.

In 1980 werd de fabriek wegens faillissement gesloten. Er werkten toen ongeveer 30 mensen.
In 1982 werd de schoorsteen opgeblazen.